Ontgroeien – kan dat?

4 oktober 2022

Ontgroeien – kan dat?

Door Tim Bulters

Al voor de tweede wereldoorlog zijn we begonnen met meten hoe groot onze economieën zijn en streven we sinds dien naar economische groei. Economische groei brengt vaak voorspoed en welvaart, maar heeft ook een keerzijde. We moeten economieën ‘voeden’ met grondstoffen en energie. Daar zien we de gevolgen al van op klimaat en milieu, en deze worden bij een groeiende economie alleen maar groter.

Wat is ontgroeien?

Ontgroeien (of: ‘degrowth’) is het idee dat economische groei niet de belangrijkste indicator is om te bepalen hoe een land ervoor staat. Gezondheid, geluk, levensverwachting, milieu-impact, CO₂-uitstoot en biodiversiteit zijn veel belangrijkere indicatoren voor de staat van een land. Serieus werk maken van deze zaken betekent waarschijnlijk dat de economie op termijn gaat krimpen. Is dat erg? Nee!

Kijk bijvoorbeeld naar smartphones. Daar gebruiken we er wereldwijd steeds meer van en ze gaan maar een paar jaar mee. Als je economische groei nastreeft wil je dat we steeds meer en meer nieuwe telefoons blijven kopen. Als je ‘ontgroeit’ zul je eerder kijken naar het langer gebruiken of repareren van dit soort apparaten en heb je dus veel minder materialen nodig.

Gevolgen van ontgroeien

Wanneer de economie stopt met groeien en dus even groot blijft of krimpt, zal minder geld beschikbaar komen om te investeren in bijvoorbeeld bedrijven, infrastructuur en onderwijs. Dit hoeft echter geen probleem te zijn en niemand hoeft er slechter van te worden. Wanneer we de welvaart van een rijk land als Nederland eerlijker verdelen over iedereen, kunnen we blijven investeren in de belangrijke zaken, het verschil is alleen dat we minder of niet zullen investeren in onbelangrijke zaken. En misschien heeft ontgroeien wel nadelen, maar het is op termijn onvermijdelijk, dus waarom zouden we het uitstellen. Ik vind dat we snel bewust moeten worden van deze onvermijdelijkheid en onze economie zo moeten inrichten dat we bij krimp geen problemen gaan krijgen. We moeten er samen voor zorgen dat dit thema politiek op de agenda komt en dat Nederlanders begrijpen dat als de economie krimpt, dat er helemaal geen problemen hoeven te ontstaan.

Wat kun jij doen?

  • Lees bijvoorbeeld ‘Less is More’ van Jason Hickel. In dit toegankelijke boek wordt het concept ‘Degrowth’ goed en duidelijk omschreven. Of kijk de uitzending van Tegenlicht over dit thema.
  • Sluit je aan! In Nederland is een beweging gaande met de naam ‘ontgroeiers’. Zij werken aan het op gang brengen van de beweging en het verspreiden van informatie over ontgroeien.
  • Aan de slag! Vrijwel alle ingrepen die we doen in het kader van de circulaire economie, dragen bij aan ontgroeien. Tips om aan de slag te gaan met de circulaire economie vind je op ons Servicepunt Circulair.