Tegenlicht Meetup: Goed geld verdienen

Die economie, kan dat ook anders? Beter? Naar aanleiding van de VPRO Tegenlicht-uitzending ‘Goed geld verdienen’ gingen we op 2 februari tijdens de week van de circulaire ecnomie in gesprek over nieuwe manieren van ondernemen.

7 maart 2021

Het volgende panel ging met ons in gesprek over de tegenlichtuitzending:

Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen
Shinta Oosterwaal, econome en één van Nederland’s aanjagers van de betekeniseconomie
Erik Toenhake, eigenaar van het duurzame kledingmerk Aarden en
Koen Rooseboom van sloopbedrijf Bork.

Het eerste Tegenlicht-fragment laat zien hoe de beroemde uitspraak van de econoom Milton Friedman ‘The business of business is business’ een eigen leven ging leiden. Winst werd een doel op zichzelf. Daardoor kon het gebeuren dat eigendom van een bedrijf en het werk zelf ver uit elkaar kwam te liggen. Als negatieve gevolgen van bedrijfsbeslissingen, zoals gezondheidsproblemen of werkloosheid, niet je eigen dorp raken, maar mensen op een ander continent, is het gemakkelijker dat te negeren.

Meervoudige waardecreatie

Shinta Oosterwaal: “Inmiddels is er veel meer zicht op de samenhang van ondernemen met alle andere aspecten van een samenleving. Met als klap op de vuurpijl de coronacrisis, die de mythe van de vrije markt volledig ontkracht. Het is evident dat economisch gewin niet het enige is waar we naar streven.”

Jan Jonker maakt de sprong naar hoe het dan wel zou kunnen: “Je kunt op andere manieren ondernemen. Meervoudige waardecreatie, collectieve businessmodellen, coöperaties, stichtingen, die mogelijkheden zijn er gewoon.”

Shinta voegt toe dat we ook moeten kijken naar wat we maken en consumeren. Heeft dat eigenlijk wel nut? “Ik zie heil in krimp, sterker nog, ik zie een noodzaak tot krimp” – een toch verrassende uitspraak voor een econome. “We zijn allemaal consument. Onze gewoonten veranderen is de grootste uitdaging!” Gelukkig is er hoopvol nieuws over jongeren. Zíj delen hun bezittingen, gebruiken de trein, eten vegetarisch en hechten aan ambachtelijke, duurzame goederen. “Ethiek krijgt daadwerkelijk waarde”, vertelt ze.

Echte prijzen

Jan Jonker springt daarop in en wijst op het belang van échte prijzen. “Als we dat niet invoeren, dan blijft het bij praten over duurzaamheid. Banken beoordelen je bedrijfsplannen vooralsnog op dingen als rendement en kapitaal, niet op je CO₂-uitstoot of de gevolgen voor de ecologie. Maar als we purpose belangrijk vinden, dan móeten we de fiscale wetgeving veranderen. Anders blijven we rommelen in de marge met ons gezellige gepraat over circulariteit.”