Samen doen

Samen doen

Er is geen gouden regel voor de perfecte circulaire buurt. Er zijn inmiddels wel veel voorbeelden van hoe je met jouw straat, wijk of dorp aan de slag kunt. Er zit vast iets bij dat past! Hieronder hebben we een startpagina gemaakt met ideeën. Ben je zelf een wijk- of straatinitiatief gestart? Laat het ons weten! Misschien past jouw initiatief wel uitstekend in onze etalage, zodat anderen kunnen leren van jouw ervaringen. Wil je zelf een initiatief starten, maar weet je niet hoe? De Natuur en Milieufederaties kunnen vaak helpen of doorverwijzen naar ervaringsdeskundigen bij jou in de buurt.

Stap 1: Minder kopen

  • Begin een ruil- of spullenbibliotheek in jouw dorp of buurt
    Wat is het?
    Bij een ruil- of spullenbibliotheek trek je samen met buren uit je wijk, straat of dorp op om minder spullen te gebruiken. Je richt bijvoorbeeld een centrale plek in waar iedereen terecht kan om gereedschap of speelgoed te halen. Zo hoeft niemand deze producten meer voor zichzelf aan te schaffen. Soms kan het ook interessant zijn om samen af te spreken online spullen te delen, of bijvoorbeeld via de bibliotheek, sportclub of school. Je kan ook denken aan een circulair dorpscentrum, waar je samen vergeten of verloren spullen een thuis geeft, of zelfs samen kookt.

    De mogelijkheden van spullen die je kunt delen zijn eindeloos. Er is bijna altijd wel iets wat past bij jullie situatie en wensen. Van het eerder genoemde gereedschap en speelgoed, tot auto’s, fietsen, aanhangers, apparaten en vakantiespullen. Check onze menukaart voor inspiratie! Nog meer uitgebreide (engelstalige) informatie over lokale, duurzame organisatiekracht kun je hier vinden.

    Waarom is het circulair?
    Met delen, doorgeven, repareren, hergebruiken, niet-verspillen en minder kopen valt veel grondstof- en milieuwinst te behalen. ‘Spullen’ staan namelijk op de eerste plaats als het gaat om de milieubelasting van ons dagelijks leven. Samen delen heeft effect! Van auto’s weten we bijvoorbeeld dat 1 deelauto op een strategische plek 8(!) andere auto’s van de weg kan halen. Je kan wel nagaan hoeveel impact het zou hebben als we zo’n model op nog veel meer plekken in onze samenleving zouden toepassen. Bijkomend voordeel: samen delen draagt ook bij aan de leefbaarheid, bereikbaarheid en inclusiviteit van onze dorpen en wijken.

    Het is nog steeds heel ‘normaal’ om voor de meeste spullen in je eigen behoefte te voorzien. Voor een boormachine ga je zelf even naar de bouwmarkt en veel gezinnen hebben tegenwoordig een tweede (of zelfs derde) auto. Zonde, want bijvoorbeeld boormachines draaien in hun hele ‘leven’ maar een paar minuten – en auto’s staan 95% van de tijd stil. Eigenlijk is dat gewoon verspilling en een beetje pijnlijk, gezien de milieu-impact van alle verwerkte grondstoffen. En dan hebben we nog maar twee kleine voorbeelden genoemd!

    Wat kun jij doen?
    Onze tip: begin met een kleine groep enthousiastelingen en maak samen werk van een eerste idee. Vanuit daar kun je steeds meer mensen kennis laten maken met het idee van deeleconomie en alle kansen die het biedt.

    Ieder idee is net een beetje anders, maar een aantal praktische stappen zijn eigenlijk altijd zinvol. Bijvoorbeeld:

    • Een onderzoekje naar wie er mee wil doen en welke partners mee willen denken. Vergeet bijvoorbeeld het buurthuis, de bewonersvereniging of je sportclub niet mee te nemen in het idee!
    • Een veldbezoek aan een initiatief dat al een stapje verder is
    • Een actieplan waarin onder andere vastligt wat jullie als koplopers willen gaan delen, hoe veel en hoe vaak, waar en wie er bereid is om een paar uur per maand vrijwilligerswerk te doen

    Vaak is zo’n proces best overweldigend naast je werk of alle andere klussen. Daarom ondersteunen we je graag vanuit Servicepunt Circulair. Wij hebben vaak al contact met je gemeente en andere lokale duurzaamheidsinitiatieven. Scheelt weer tijd en energie!

  • Doe als buurt of straat samen inkopen
    Wat is het?
    Samen inkopen. Logisch eigenlijk – en we doen het als samenleving ook al heel lang! Door spullen, diensten of eten niet meer allemaal zelf aan te schaffen maar samen met een groep ontstaan allerlei voordelen. En niet alleen voor je portemonnee…

    Waarom is het circulair?
    Het is namelijk ook nog eens goed voor de wereld. Door samen, slim en georganiseerd in te kopen voorkom je namelijk onnodige vervoersbewegingen. Of dat nou je eigen auto is, of het bestelbusje van de leverancier – dat zorgt voor minder brandstofgebruik en uitstoot. Daarnaast is het inkopen van grotere hoeveelheden ideaal om afscheid te nemen van als die nare, ongewenste kleine (plastic) verpakkingen en folies. Dat scheelt een berg!

    Wat kun jij doen?
    Onze tip: organiseer samen met een klein groepje buren een alternatieve manier om gezamenlijk in te kopen – die voor jullie werkt. Je zou bijvoorbeeld een gezamenlijk afleverpunt voor Pieter Pot kunnen inrichten in een garage of schuur. Of simpelweg vanuit een app(groep) gezamenlijke bestellingen kunnen plaatsen. We raden ook aan om zoveel mogelijk lokaal te kopen. Zo blijft de waarde in jouw omgeving. Het is voor lokale ondernemers bovendien vaak makkelijker (en leuk!) om samen te werken met een dergelijk initiatief.

    Er zijn natuurlijk 101 mogelijke varianten en lokale partners – en die kennen wij ook niet allemaal! Wat we wel hebben is een groot provinciaal netwerk met duurzame groepen, aanbieders en partners. We sparren graag met je over de mogelijkheden en de ondersteuning die het Servicepunt of je lokale Natuur en Milieufederatie kan bieden.

 

Stap 2: Langer gebruiken

  • Start of help een repaircafé
    Wat is het?
    Is er iets kapot en kan je er niet zonder? Ook dan hoef je natuurlijk niet meteen iets nieuws aan te schaffen. Repareren is vaak een hele goede (en vooral ook goedkope!) optie. En je hoeft dat niet eens zelf te doen: overal in Nederland vind je Repair Cafés, waar vrijwilligers je gratis helpen om huishoudelijke apparaten te repareren. Gereedschap en materiaal is aanwezig om de reparaties uit te voeren. Bezoekers kunnen van thuis kapotte spullen meenemen en deze samen met anderen repareren. Kijk hier voor een Repair Café bij jou in de buurt.

    Waarom is het circulair?
    Praktische kennis wordt overgedragen en de levensduur van spullen wordt verlengd. Vaak worden producten al weggegooid terwijl ze nog makkelijk langer meekunnen. Zonde! Dit wordt nog dikwijls in de hand gewerkt door producenten die de reparatiekosten van een item disproportioneel duur maken ten opzichte van een nieuw product. Door niet te kopen en langer met een apparaat te doen voorkom je niet alleen het gebruik van nieuwe grondstoffen, je voegt ook waarde toe aan wat je al hebt.

    Wat kun jij doen?
    Er zijn honderden Repair Cafés in Nederland. Is er nog geen in jouw buurt? Misschien kan je samen met buren er zelf één starten. Misschien ben je handig en kun jij zelf vrijwilligerswerk doen. Repair Café International ondersteunt lokale groepen bij het opstarten van hun eigen Repair Café. Voor een eenmalige vrijwillige bijdrage bieden ze een digitaal startpakket aan. Onze tip: start hier!

  • Werk met een bouwkringloop
    Wat is het?
    Ben je een klusser, profesisonal of gewoon bezig met je eigen huis? Ook dan is er een mooi alternatief voor het kopen van nieuwe spullen bij de bouwmarkt. Je kunt bijvoorbeeld aanhaken bij een bouwkringloopwinkel. Overblijvende bouwmaterialen krijgen op deze manier een goede bestemming. In Amersfoort is een eerste voorbeeld – Bouwkringloop ‘KLUS’ – geopend. Bij KLUS worden allerlei verschillende kleine restpartijen van bouw- en sloopmaterialen bij elkaar gebracht op één locatie. Ook verschillende bouwwinkels zijn bij dit initiatief aangesloten voor de aanvoer van professionele reststromen. Daarnaast zijn er in verschillende regio’s bijvoorbeeld sloopbedrijven die op grotere schaal werken aan ‘grondstoffenhubs’. Neem bijvoorbeeld deze grondstoffenhub in Hoogeveen… Een mooi circulair concept, waar je ook als buurt of lokale groep een rol in kan spelen en je voordeel mee kan doen.

    Waarom is het circulair?
    De producten, of die nu bestaan uit restpartijen of sloopstromen, komen bij diverse lokale partijen vandaan en worden weer doorverkocht aan particulieren of projecten. Op deze manier worden gebruikte of afgedankte bouwmaterialen hoogwaardig hergebruikt en, bijvoorbeeld via INSERT, weer bij de (hopelijk straks reguliere-) bouwsector in omloop gebracht. Zo’n centrale plek kan bovendien bijdragen aan het heruitvinden van lokale bedrijvigheid rondom klassieke ambachten. Het opknappen en op maat zagen van kozijnen of deuren bijvoorbeeld. Werk dat er toe doet, door mensen uit de buurt. Ook dat is circulair!

    Wat kun jij doen?
    Vaak zijn dit soort initiatieven het meest effectief op een iets grotere schaal dan je eigen buurt. KLUS is bijvoorbeeld het resultaat van de samenwerking tussen Stichting Kringloopcentrum Amersfoort-Leusden en De Bouwkringloop, en mede mogelijk gemaakt door het Toekomstfonds van de gemeente Amersfoort. Ook de bouwkringloop op het Hof van Cartesius in Utrecht is ook een samenwerking tussen verschillende regionale partijen.

    Verschillende sloopbedrijven werken op hun beurt weer samen met INSERT om een zo groot mogelijke catalogus aan te leggen. Onze tip is daarom: ga eens kijken bij één van deze voorbeelden en neem contact op met een bestaand initiatief bij jou in de buurt. Je provinciale Natuur en Milieufederatie kan daar bijvoorbeeld bij helpen – maar ook andere circulaire versnellers weten hier de juiste ingangen om in contact komen voor meer informatie en voor het afnemen of aanbieden van een lokale grondstofstroom.

 

Stap 3: Slimmer kiezen

  • Ontsteen en vergroen je buurt
    Wat is het?
    Je kan niet zonder een veilige en bereikbare wijk. Maar je kunt daar samen wel duurzame keuzes in maken. Door met je buren stenen en asfalt of beton op te ruimen creëer je meer ruimte voor groen, biodiversiteit en water. Ook zijn mensen in een groene wijk vaak gelukkiger. Toch is het vaak makkelijk of ‘normaal’ om te verharden. Bij de renovatie over verbouwing van wijken zien we daarom ook regelmatig dat er veel bestaand groen in afvalcontainers verdwijnt. Als jij daar met je buren wat aan wil doen ben je hier op de juiste plek.

    Waarom is het circulair?
    Een groene en onverharde buurt heeft veel voordelen.

    1. Water kan beter weglopen, waardoor schade en overlast bij stevige buien voorkomen wordt
    2. Op warme dagen blijven groene, natuurlijke gebieden veel koeler dan stenen en asfalt. Het voorkomt dus hittestress en helpt ook woningen koel te houden
    3. Een straat met planten in plaats van tegels helpt biodiversiteit te versterken. Ook beestjes leven liever in een groene buurt!
    4. Als je ‘nee’ zegt tegen onnodige opritten, pleintjes en parkeerplaatsen – zeg je ook nee tegen alle grondstoffen die nodig zijn om ze aan te leggen.

    Wat kun jij doen?

    Er zijn verschillende bestaande projecten en netwerken waar je bij zou kunnen aansluiten. Je kunt bijvoorbeeld samen met je buren Struikrover worden. Als struikrovers red je bestaand groen dat moet wijken voor een (nieuw)bouwproject van de verbrandingsoven en geef je het weer in een nieuwe bestemming in de buurt.

    Stichting Steenbreek biedt gemeenten ondersteuning bij het vergroenen van wijken en het tegengaan van onnodige verharding op zowel private als publieke gronden. Hoewel de Stichting zich in eerste instantie richt op gemeenten kun jij natuurlijk samen met buren het eerste initiatief nemen en verschillende acties organiseren! Of jouw gemeente al aangesloten is of niet – uiteindelijk kun je als bewoners het verschil maken.

    Plan Boom heeft als doel om 10 miljoen bomen te planten door heel Nederland. Wil jij bomen planten in je wijk, straat of dorp en zoek je een locatie, plantmateriaal of wat voor ondersteuning dan ook? Dan is dit de plek om te beginnen!

    Daarnaast kun je denken aan het opzetten van een zwerfafval inzamelactie of het oprichten van een gezamenlijke (eetbare)buurttuin.

  • Richt een buurtboerderij of groentetuin op
    Wat is het?
    Heb je er al eens over nagedacht om samen met je buren zelf voedsel te gaan verbouwen? Bijvoorbeeld in de vorm van een biologische pluk- of moestuin? Wij vinden dit één van de leukste interventies om als inwoners in actie te komen voor een groene en circulaire buurt. Waarom? Omdat deze beweging van onderop zorgt voor een alternatief voor de ‘race naar de bodem’ en ‘massa is kassa’ wereld van grote supermarktketens. Bewoners pakken zelf weer de regie en ondertussen is het voor iedereen die wil ook nog eens gezelliger. Voorbeeld: Herenboeren!

     

    Waarom is het circulair?
    Die alternatieve beweging is circulair omdat jij met je dorp, wijk of straat op deze manier weer zeggenschap krijgt over je eten. Je bepaalt samen wat je gaat verbouwen en hoe je dat biologisch en vanuit de kringloopgedachte kunt doen. Daarnaast blijft je tijd, inzet en geld, dat normaal via de supermarkt naar de wereldmarkt verdwijnt, nu dichtbij.

    Kortom: dergelijke initiatieven dragen bij aan de transitie naar duurzame voedselvoorziening én vormen een alternatief voor de eindeloze groei-economie (die natuurlijk totaal niet circulair is).

    Wat kun jij doen?
    Er zijn een paar simpele tips en voorbeelden om inspiratie uit te halen. Eén ervan is het Herenboeren netwerk dat we hierboven al even hebben uitgelicht. Tegelijkertijd is dat ook best ‘groot’ en misschien niet iets waar iedereen direct in wil stappen. Je kan daarom ook denken aan kleinere maar even waardevolle initiatieven zoals:

    1. Een pluk- of moestuin
    2. Perken vullen met eetbare soorten
    3. Het aanleggen van een (klein) voedselbos

  • Zet de eerste stappen naar een ecodorp of circulaire wijk
    Wat is het?
    Hier kunnen we beter weinig woorden aan vuil maken en je de voorbeelden laten zien: Aardehuizen in Olst, Strowijk Iewan en Ecodorp Boekel

    Voor meer leuke projecten en inspiratie, zie ook Strobouw Nederland!

    Waarom is het circulair?
    Als je samen een circulaire woonwijk bouwt heb je alles zelf in de hand en kan je het aandeel circulaire bouwmaterialen maximaliseren. Stro, leem en autobanden; er zijn veel mogelijkheden om circulair te bouwen.

    Wat kun jij doen?
    Hieronder een aantal tips van Bureau Viertel, mede-initiatiefnemers van Iewan, voor beginnende initiatieven: 

    • Begin met een kleine kerngroep. 
    • Zorg voor documenten waar je je als hele kerngroep in kunt vinden. 
    • Zorg voor een heldere en werkbare communicatiestructuur. 
    • Leef je in in de partijen waar je mee spreekt. 
    • Zet hoog in, maar wees realistisch. 
    • Formuleer afhaakpunten. 
    • Zie het als je nieuwe hobby, maar wees ook duidelijk over wat je wel en niet aankunt. 
    • Wees duidelijk naar nieuwe (toekomstige) bewoners, en zorg voor goede bewoners! 

 

Stap 4: Beter weggooien

  • Start een buurt-inzamelpunt
    Wat is het?
    Voor sommige (wegwerp)producten is het ook gewoon nog verschrikkelijk lastig om goede alternatieven te vinden. In die gevallen is het in ieder geval goed om te zorgen voor een zo hoogwaardige mogelijk hergebruik van de materialen. In steeds meer wijken worden daarom inzamelpunten opgestart om afvalstromen beter te organiseren en hergebruik/recycling te stimuleren. Zo sorteer je samen verschillende soorten grondstoffen, die later weer hoogwaardig kunnen worden hergebruikt. Je kan bij voorbeeld denken aan brood, luiers, plastic doppen en kleding. Maar wie weet is er in jouw buurt nog een ander mooi voorbeeld om impact mee te maken!

    Waarom is het circulair?
    Brood is bijvoorbeeld één van de meest weggegooide voedingsproducten. In Rotterdam en Amsterdam hebben ze een nuttige toepassing gevonden voor deze grote reststroom: droog brood fermenteren tot biogas. Door deze grondstofstroom apart in te zamelen kun je er samen met je buurt voor zorgen dat deze toch nog een zo hoogwaardig mogelijke bestemming krijgt. Nog beter is het natuurlijk als je iets kan inzamelen waar weer iets van gemaakt kan worden!

    Ook luiers kunnen we bijvoorbeeld nog veel beter scheiden. Luierrecycling Nederland is hier al mee bezig. Zij zamelen via een netwerk van kinderdagverblijven en zorginstellingen luiers in – die daarna gerecycled kunnen worden. Dit gebeurt dan met een speciale luiercontainer. Wederom is het natuurlijk beter om wasbare luiers te gebruiken. Ook deze zouden ingezameld kunnen worden en bijvoorbeeld centraal en professioneel gewassen.

    Plastic doppen zijn ook een praktisch voorbeeld. Dopjes zijn van een ander kunststof dan flesjes. Daardoor smelt het op een andere temperatuur, en dat is lastig bij het recyclingproces. Apart recyclen is daardoor goedkoper en efficiënter. Je kunt denken aan doppen van zuivelpakken, frisdrankflessen of pindakaasdeksels.

    Wat kun jij doen?
    Het is interessant om te kijken wat er in jouw buurt veel overblijft of wordt weggegooid. Op een centraal punt kan dit dan wellicht apart met de buurt worden ingezameld. Bijvoorbeeld bij een school, buurthuis, supermarkt of bijvoorbeeld een vestiging van Welzijnswerk.

    Voor doppen hebben een aantal goede doelen bijvoorbeeld al afspraken gemaakt met plastic recyclers over apart inzamelen Misschien kan je ook in jouw wij, dorp of straat een actie starten om te helpen? Zo kan je ook doppen sparen voor KNGF Geleidehonden of voor Kika.

 

Wil je graag aan de slag maar begin je toch liever klein? Bekijk dan onze tips & trics om de eerste stappen in je eigen huishouden te zetten…

Wil jij met je buren aan de slag? Neem contact op met de Natuur en Milieufederatie bij jou in de buurt voor een steuntje in de rug!